1570_Abraham Ortelius – ‘Theatrvm orbis terrarvm’

На земјовидната карта од 1570 година, може да се види како Македонија се простира на две третини од источната страна на денешна копнена Грција. Албанија се простира на нешто потесната западна страна на денешна копнена Грција. Земјата Македонија е јасно разграничена како земјописен поим од земјите Србија и Бугарија. Додека Грција воопшто не е означена на картата.

Ова е страница од историскиот атлас „Theatrum Orbis Terrarum“ на Абрахам Ортелиус, за Европа на старолатински. Тоа е описен пасус за историјата, земјописот и убавината на Европа, заснован на древни творци како Херодот и Плиниј. Ова е содржината на списот добиено со машински превод:

ЕВРОПА

Од каде ја добила оваа име, и кој бил авторот на името, не е познато од ниту еден смртник, освен што ние велиме дека го добила името од Европа Тиријанката. Регион, вели Херодот во четвртата книга. Ова Плиниј ја нарекува хранителка победничка на сите народи и луѓе, и најубавото име на земјиштата. Африка и Европа некогаш не по големина, туку по доблест се споредувани. Сигурно е дека таа, заедно со Вавилон, не е многу послаба од другата по честотата на народите. Нејзиниот северен и западен дел се мијат од Океанот; јужниот од Медитеранот е одделен од Африка. Потоа кон Истокот кон Егејското Море (сега Архипелаг) Понтус Еуксин (Црно Море), Меотското Езеро (сега Морето на Азов) и Истер, кој од изворите на Имаус близу (народно Дон) тече кон северот од Азија е разделен, според Глареан. И има на овој начин ефикасна Полуостров, како што може да се види на табелата. Нејзина глава е Рим, некогаш господарка на целиот свет. Нашата Европа, освен Римското Царство, најпочитувано во целиот свет, над дваесет и осум, ако четиринаесет што Дамијан Гое ги брои во неговата Шпанија, плус, пак царства, натопени со христијанската религија: од каде што е дозволено да се восхитуваме на достоинството на овој регион. Регионот прекумерно плоден, со умерена природа и најсреќно небо поседува. На сите видови плодови, вино и изобилство на дрвја ништо не е занемарено, туку да се спореди со најдобрите региони: толку пријатна и најкултивирана со сили, со градови и села украсена, што народите и нациите со доблест кон другите делови од земјата, и ако помала форма, толку во умереност се смета, и секогаш се сметала. Од сите први списи, и поради македонското царство, и поради римската моќ најпрославена. Неговите пофалби кај Страбон е дозволено да се видат, кој ја опишува во втората книга и седум чести книги најелегантно. Оттука и другите мажи географи. Од поновите меѓу другите се обиделе да ја опишат Волатеранус, Себ. Мунстерус, Доминик Нигер, Георгиус Либанеус, во нивните географии. Но посебно ја опишале Пинс. Ј. Христофор и Анселмус Целе. Многу низ речиси цела Европа патувања, и растојанија на места со белешки, на писмена ги предавале, Херубинус Стела, Јоханес Хербацеус и Георгиус Мајерс. Истиот Вилијам Гратаролус направил на крајот од книгата, која е наречена „За управувањето на патувачките агенти“.

 

Слична содржина
1853_Heinrich Kiepert - 'General-Karte von der Europaischen Turkei, Berlin (Dietrich Reimer)

На едно место пишува: „… ab omnibus primis scriptoribus, et propter Macedonicum regnum, et propter Romanam potentiam clarissima. …“ или преведено на македонски: „… од сите најстари писатели, и поради МАКЕДОНСКОТО ЦАРСТВО и поради римската моќ – најпрославена. …“

„Македонското царство“ (лат. regnum Macedonicum) е споменато во најпозитивна и славна смисла – како една од двете главни причини зошто Европа е најпрославена во светската историја.

 

Ортелиус вели дека Европа отсекогаш била сметана за најзначајниот и најславниот дел од светот токму поради две работи:

Македонското царство (империјата на Филип II и особено на Александар Македонски) – кое го освои речиси целиот познат свет во 4 век п.н.е.
Римската моќ/империја – која подоцна го презеде и прошири тој светски превладувачки статус.

Во 16 век (кога списот е пишуван) Македонија и Александар се сметале за врвот на европската слава и воена/културна надмоќност во древно време. Тоа е причината зошто Ортелиус го става токму „Македонското царство“ како прв и рамноправен пример со Рим. Кратко кажано, во овој спис од 1570 година, македонското царство е споменато со највисоки пофалби – како една од двете најголеми причини зошто Европа е историски најславниот континент на Земјата.

И кога некој во 16 век, од Антверпен, го пишува македонското име со толкаво почитување, без хеленски, грчки, бугарски и други додатоци, јасно е зошто тоа славно историско име, не треба да постои во денешницата како такво; или треба да се обезвредни со подредување под други, за некого попогодни, историски напумпани брендови.

 

Посочиле: МНА
Извор: Конгресна Книгозбирка