1928.08.05_Brooklyn Eagle – Revolt leaders in Macedonia kill each other, p55

ВОДАЧИТЕ НА РЕВОЛТОТ ВО МАКЕДОНИЈА СЕ УБИВААТ МЕЃУ СЕБЕ
Како што растат убиствата, надежта за автономија, станува сè пооддалечена.

Игл Биро, 53 Ру Камбон.
Од Гај Хикок.
Париз, 4 житар – Стариот Македонски револуционерен комитет, кој 40 години убиваше Турци, Грци и Срби во име на Македонската слобода, речиси се уништи бидејќи неговите водачи го насочија своето насилство едни против други.
Познат како предвоени руски нихилисти како терористичка организација, Македонскиот комитет до неодамна ги следеше истите методи. Премногу слаб за да организира успешен вооружен бунт, тие се обидоа со убивање еден по еден на службениците кои ги сметаа за свои угнетувачи да ги принудат своите владетели да им дадат независна Македонија.
Прво против Турците, а подоцна против балканските влади кои ја поделија Македонија донекаде како што другите сили ја поделија Полска, Комитетот или „Комитите“, се бореа со безнадежна горчина. Имаше одредена херојска жртва во нивните политички убиства, бидејќи беше речиси однапред утврдено дека секој убиец ќе биде убиен.

Гледстон, неговиот шампион.
Кога Турција владееше со целиот Балкан, дури и премиерот Гладстон од Велика Британија се залагаше за каузата за Македонска слобода, а Гладстоновиот „Македонија на Македонците“ е сè уште нивен слоган. Сите големи нации сега ги отфрлија. Од војната, повеќето од нивните жртви беа југословенски функционери, Југославија во моментов е нивниот главен „угнетувач“.

Нивната последна пароксизам беше речиси чисто внатрешна. Во борбата за контрола на организацијата, нивните водачи се покажаа како немилосрдни и немилосрдни едни против други како што беа во минатото против нивните надворешни непријатели. Ослабени секако се; но под нивниот нов водач, Петар Шандонов од Монастир, можеби пообединети и подобро организирани за да се вратат на нивната стара потрага по убивање на српски градоначалници, генерали, полициски началници, даночни инспектори и други локални административни службеници.

Генералот Александар Протогеров, убиен во Софија на 9 јули, беше еден од ретките чии смрти беа забележани надвор од Балканот. Но, на неговата смрт ѝ претходеа и следеа низа мрачни трагедии. Генералот Протогеров беше две години на чело на Македонскиот комитет. Тој ја добил функцијата откако неговиот сопствен шеф, Тодор Александров, бил убиен во август 1924 година.

Убиен од неговиот подреден.
Протогеров, пак, бил убиен, се верува дека по команда на еден од неговите подредени, Ванча Михаилов. Се чини дека пред една година тој ја предизвикал смртта на таткото и братот на Михаилов како премногу умерен во организацијата.
Протогеров на крајот од војната го делел водството на Комитетот со уште двајца, Тодор Александров и Петар Чаулев. Тројцата водачи не можеле да се согласат. Чаулев наредил Александров да биде убиен, а наредбата била исполнета. Протогеров како одмазда наредил убиство на Чаулев и сите негови пријатели. Тројца од помошниците на Чаулев биле мртви пред Александров да биде погребан, а самиот Чаулев избегал во Италија.
Но, на Македонскиот комитет не му се важни границите. Чаулев бил следен до Милано и убиен на 23 декември 1924 година, оставајќи го Протогеров во целосна контрола, како што мислел, врз Комитетот.
Сепак, не сите пријатели на Чаулев беа мртви. Нивната одмазда беше убиството на пријателот на Протогеров, Никола Милев, бугарски министер во Вашингтон, кој се врати во Софија за да ја посети.

Како одмазда за смртта на Милев, Протогеров наредил атентат врз заменик-Страшмиров, Хараламби Стојанов и уште четворица од мртвите пријатели на Чаулев.

Мрачната работа продолжила.
Мрачната работа продолжила. Тодор Паница, друг македонски водач, бил убиен во мај 1925 година од Менсија Карничиу, еден вид Македонка Шарлот Кордеј, која била во брак со Иван Михаилов. Таткото и братот на Михаилов, пак, загинале во ноември 1927 година. Тие биле обвинети дека одбиле да засолнат еден од атентаторите на Комитетот, во бегство откако убиле еден српски генерал.

Потоа, минатиот јули, Михаилов му се одмаздил на Протогеров, објавувајќи преку соопштение од канцелариите на Комитетот дека Протогеров е убиен по негова наредба.
И, на 18 јули, самиот Михаилов падна од куршум испукан на темните улици на Софија.

Можно е оваа епидемија на смртни случаи да заврши со уништување на ужасната стара организација. Комитетот е финансиран главно со средства испратени од емигрантски Македонци, претежно Македонци што живеат во Соединетите Држави. Финансирањето на тело кое троши толку многу од својот талент убивајќи ги сопствените водачи мора да биде обесхрабрувачко, а приливот на дојдовни средства може да се намали.

Ако Комитетот се распушти поради недостаток на средства, агитацијата за Македонска слобода ќе заврши. Нивните весници, објавени во Софија и во Женева, кои ја одржуваа агитацијата жива со бескрајни приказни за угнетувањето и ограбувањето што го претрпеле Македонците од рацете на Грците и Србите, ќе престанат. И уште една мала мерка мир може да се спушти на Балканот.

Тоа е, Македонското движење може да биде задушено во тишина под закрила на српската и грчката цензура. Овие неделници содржат нови информации за крвава герилска борба. Во нивните колумни, сегашните штрајкови за тутун во Грција стануваат македонска историја.

Работниците, од кои околу 8.000 штрајкуваа, се вели дека се Македонци, а работодавците Грци. Според „Ла МАСЕДОНИ“ од Женева, грчки војници патролирале по улиците на шест градови, вклучувајќи ги Солун и Ксантија, за да ги спречат штрајкувачките состаноци:
„Во Ксантија коњаничките одреди пукале врз толпите, а штрајкувачите ја гаѓале коњаницата од прозорците. На крајот од осумчасовните немирни борби, загинале четворица македонски работници, а 97 биле ранети, некои смртно.
„Во Солун, македонските работници биле масовно уапсени и им било наредено депортирање на островите во Егејското Море.“

Србите се обвинети.
Друга жалба е дека во делот од Македонија управуван од Југославија, Македонците се протерани од нивните имоти од страна на Србите без надомест:
„Србите од стара Србија слободно влегуваат во Македонија како во колонијален посед и ги ограбуваат жителите без надомест. Бројни членови на српскиот парламент ги запленија земјиштето и добрата на Македонците и ги принудија сопствениците да избегаат.“
Поранешниот премиер Прибичевиќ е цитиран како вели во српскиот парламент:
„Македонија посакува мир, но владината полиција не дозволува мир. Кога населението е вовлечено во банди за принудна работа за да се изградат касарни за жандармеријата, кога се вовлечени во банди за принудна работа за да се изградат куќи за градоначалници (Срби испратени од Белград), кога се принудени на ист начин да поправаат железнички траси, не може да се очекува од нив да ја сакаат владата што ги принудува.“
И така до бесконечност.

Опасности од Македонската автономија.
Ретките непристрасни набљудувачи кои патуваат низ Македонија (примитивен и непријатен процес) велат дека иако Македонците имаат многу поплаки против своите владетели, нивното барање за автономна или независна држава, доколку биде одобрено, би направило повеќе штета отколку корист за општата состојба на Балканот. Нивната мала држава би броела не повеќе од 2.000.000 лица, во никој случај не сите Македонци по раса. Тие се толку неразделно измешани со други раси што не може да се разјаснат. А омразите се толку горчливи и толку долготрајни што давањето моќ на таканаречената Македонска територија би резултирало само со промена на угнетувачите.
Македонците, сега подредени кучиња, би биле префрлени на врвот на купот, а протерувањата, експропријациите, атентатите и неселективните апсења би започнале одново, само со промена на имињата.
Еден писател вели дека целата тешкотија би можела да се реши со неколку жетвени години и општ просперитет што произлегува од подобра трговска организација и експлоатација на земјата, дека Македонското прашање е економско, а не… политички, во основа.

REVOLT LEADERS IN MACEDONIA KILL EACH OTHER
As Murders Increase Hope of Autonomy Grows More Remote.
Eagle Bureau, 53 Rue Cambon.
By GUY HICKOK.
Paris, Aug. 4—The old Macedonian Revolutionary Committee, which for 40 years killed Turks, Greeks and Serbs in the name of Macedonian liberty, has almost wrecked itself because its leaders have turned their violence against each other.
Famous as the pre – war Russian Nihilists as a terrorist organization, the Macedonian Committee until recently followed much the same methods. Too weak to organize a successful armed rebellion, they sought by murdering one by one the officials whom they regarded as their oppressors to force their rulers to grant them an independent Macedonia.
First against the Turks, and later against the Balkan governments which partitioned Macedonia somewhat as other Powers partitioned Poland, the Committee, or the “Komitaji,” fought with hopeless bitterness, There was a certain heroic sacrifice in their political murders, for it was almost a foregone conclusion that each assassin would himself be killed.

Gladstone Its Champion.
When Turkey ruled all the Balkans even Prime Minister Gladstone of Great Britain espoused the cause of Macedonian liberty, and Gladstone’s “Macedonia for the Macedonians” is still their rallying cry. All of the great nations have dropped them now. Since the war most of their victims have been Jugoslav officials, Jugoslavia being at the moment their principal “oppressor.”
Their last paroxysm has been almost purely internal. In a struggle for control of the organization their leaders have shown themselves as relentless and merciless against each other as they have been in the past against their outside enemies. Weakened they certainly are; but under their new leader, Peter Shandonov of Monastir, perhaps more united and better organized to go back to their old pursuit of killing Serbian mayors, generals, police chiefs, tax collectors and other local administrative officials.
Gen. Alexander Protogeroff, killed in Sofia on July 9. was one of the few whose deaths were noticed outside the Balkans. But his death was preceded and followed by a series of grim tragedies. General Protogeroff was for two years head of the Macedonian Committee. He had won the office after his own chief. Todor Alexandrov, had been assassinated, in August, 1924.

Slain by His Subordinate.
Protogeroff in his turn was killed, it is believed at the command of one of his subordinates, Vancha Mihailov. He had, it seems, a year ago brought about the death of Mihailov’s father and brother as being too moderate in the organization.
Protogeroff at the end of the war shared the leadership of the Committee with two others, Todor Alexandrov and Peter Chaulev. The three chiefs could not agree. Chaulev ordered Alexandrov killed, and the order was obeyed. Protogeroff in reprisal ordered the death of Chaulev and all his friends. Three of Chaulev’s aids were dead before Alexandrov was buried and Chaulev himself had fled to Italy.
But the Macedonian Committee cares nothing for boundaries. Chaulev was tracked to Milan and killed Dec. 23, 1924, leaving Protogeroff in complete control, as he thought, of the Committee.
Not all of Chaulev’s friends were dead, however. Their reprisal was the murder of Protogeroff’s friend Nikola Milev, Bulgarian Minister to Washington, home for a visit to Sofia.
In reprisal for Milev’s death, Protogeroff ordered the assassination of Deputy Strashmirov, of Haralambi Stoyanov and of four more of the dead Chaulev’s friends.

Grim Work Carried On.
The grim work went on. Todor Panitza, another Macedonian leader, was killed in May. 1925, by Mencia Karniciu, a sort of Macedonian Charlotte Corday, who was married to Ivan Mihailov. Mihailov’s father and brother In turn went down in November. 1927. They were charged with having refused to shelter one of the Committee’s assassins, in flight after having killed a Serbian general.
Then, last July, Mihailov took his revenge on Protogeroff. announcing through a communique from the offices of the Committee that Protogeroff was killed at his order.
And, on July 18. Mihailov himself fell from a bullet fired in the dark streets of Sofia.
It is possible that this epidemic of deaths may end in the destruction of the terrible old organization. The Committee has been financed principally with funds sent back by emigrant Macedonians, mostly Macedonians living in the United States Financing a body which spends so much of its talent killing its own leaders must be a discouraging business, however, and the stream of incoming funds may dwindle.
If the Committee disbands for lack funds the agitation for Macedonian liberty will end. Their newspapers, published in Sofia and in Geneva, which have kept the agitation alive with unending stories of the oppression and despoliation suffered by Macedonians at the hands of Greeks and Serbs, will suspend. And another small measure of peace may descend upon the Balkans.
That is. the Macedonian movement may be stamped out in silence under cover of the Serbian and Greek censorshins. Those weeklies contain new of a bloody guerilla struggle. In their columns the present tobacco strikes In Greece become Macedonian history.

The workmen, some 8,000 of whom went on strike, are said to be Macedonians, the employers Greek. According to La Macedonie of Geneva Greek soldiers patrolled the streets of six cities, including Saloniki and Xanthia, to prevent strikers’ meetings:
“In Xanthia cavalry detachments fired on the crowds and strikers sniped the cavalry from the windows. At the end of eight hours desultory fighting there were four Macedonian workmen dead and 97 wounded, some mortally.
“In Saloniki Macedonian workmen were arrested en masse and ordered deported to islands in the Aegean Sea.”

Serbs Are Accused.
Another complaint is that in the part of Macedonia governed by Jugoslavia Macedonians are driven from their properties by Serbs without compensation:
“Serbs from old Serbia go freely into Macedonia as into a colonial possession and pillage the inhabitants without indemnities. Numerous members of the Serbian parliament have seized the lands and goods of Macedonians and have forced the owners to flee.”
Former Premier Pribitchevitch is quoted as saying in the Serbian Parliament:
“Macedonia wishes peace, but tne government police permit no peace. When the population is taken in forced labor gangs to build barracks for the gendarmerie, when they are taken in forced labor gangs to build houses for mayors (Serbs sent in from Belgrade), when they are forced in the same way to repair railroad beds, they cannot be expected to love the government that forces them.”
And so on indefinitely.

Dangers of Macedonian Autonomy.
The rare impartial observers who travel through Macedonia (a primitive and uncomfortable process) say that though the Macedonians have many grievances against their rulers their demand for an autonomous or independent State would if granted do more harm than good to the general status of the Balkans. Their little State would number not much more than 2.000.000 persons, not by any means all Macedonians by race. They are so inextricably mingled with other races that there is no unscrambling them. And hatreds are so bitter and of such long standing that giving them power in the so-called Macedonian territory would result in merely a change of oppressors.
The Macedonians, now the under dogs, would be transferred to the top of the heap, and the expulsions, expropriations, assassinations and indiscriminate arrests would all begin over again, with only a change of names.
One writer says that the whole difficulty ran be ironed out by a few rood harvest years and a general prosperity resulting from a better commercial organization and exploitation of the country that the Macedonian question is economic, not political, at bottom.